Disleksi Okul Öncesi Dönemde Fark Edilebilir mi?

Disleksi bilişsel yetenekleri normal sınırlar içinde veya üstünde olan ancak öğrenme sorunlarıyla kendini gösteren bir öğrenme farklılığıdır.

Genellikle ülkemizde disleksi tanısı alan çocuklar ilkokul iki veya üçüncü sınıftadır. Okuma ve yazma becerilerinin kazanıldığı ilkokul döneminde bu alanda görülen zorluklar şüpheleri ortaya çıkarmaktadır. Ancak ailelerin “Ben de okumayı geç öğrendim, biraz daha bekleyelim.” söylemleriyle çocuklarımız tanı ve müdahalede zaman kaybetmektedir.

Erken müdahale her çocuğun gelişimsel yapı taşlarına ulaşabilme şansıdır. Çocuklarımızın şanslarını ellerinde tutmaları adına erken müdaheleye önem vermeliyiz.

 ‘Peki çocuğumda disleksi şüphesi var mı? Neler yapmalıyım? İlkokula başlayana kadar beklemeli miyim?‘ Sorularına cevap arıyorsanız bu yazıyı okumanızı öneririz. 

Disleksi bilinenin aksine okuma becerilerinin kazanıldığı ilkokul döneminde değil okul öncesi dönemde şüphe ve belirtilerini göstermektedir.

Şüphesiz ki çocuğunuzun papatya kelimesine tapatya demesi hoşunuza gidecektir. Ancak birbirine yakın kelimelerde telaffuz sorunları sıklıkla görülüyorsa aşağıdaki belirtileri mercek altına almanızı öneririz:

– Yetersiz sözcük dağarcığı varsa ve cümleleri beklenen sırada kuramıyor, eylemleri doğru yerde kullanamıyorsa,

– Okunan hikayeleri anlamada zorluk çekiyor ve art arda verilen yönergeleri sıra takibine uyarak yapamıyorsa,

– Zaman kavramını algılamakta zorluk çekiyor ve karıştırıyorsa,

– Kavram gelişimi sınırlısya ve aşağı-yukarı, sağ-sol gelişiminde zorluk yaşıyorsa,

– Motor koordinasyon sorunları yaşıyor, düğme ilikleme, resim çizme, bağcık bağlamada zorlanıyorsa çocuk bir uzman tarafından değerlendirilmeli ve gelişim alanları desteklenmelidir.

Bu belirtilerden birini ya da birkaçını göstermesi çocuğunuzun disleksi tanısını kesinleştirmez. Ancak risk faktörlerini ortadan kaldırmak ve gelişimsel olarak çocuğunuzu desteklemek için erken müdahale önemlidir. Erken dönemde yapılan çalışmalar sayesinde çocukların baş etmesi gereken akademik ve sosyal alanlar daha az olduğu için zaman kazanılmaktadır.

 Erken Müdahale Programına Devam Ederken Evde Neler Yapabilirim?

Genellikle bu belirtileri gösteren çocukların anne ve babalarının sıklıkla ifade ettikleri durum, mutfaktan ekmek getirmesini istediği çocuğunun yolun yarısında bunu unutmasıdır. Bu anlık edindiğimiz bilgilerin kullanılmasını sağlayan kısa süreli belleğimizle ilgilidir. Bu alanı güçlendirmek için çocuklarımızla kısa süreli bellek etkinlikleri yapabiliriz.

Masaya çocuğunuzun sevdiği iki ya da üç oyuncak dizin ve bunları adlandırmasını isteyin. Daha sonra çocuğunuzdan arkasını dönmesini isteyerek bir tanesini saklayın, masada ne eksik diye sorun. Hem çok hoşuna gidecek hem de kısa süreli bellek çalışmış olacaksınız.  Bu çalışmanın hemen ardından oyuncakları dizdiğimiz sırayı aklında tutmasını ve aynısını yapmasını isteyebiliriz. Oyuncak sayısını etkinlik tekrarı ve çocuğunuzun başarısına göre artırıp azaltabilirsiniz.

Ailelerin üzerinde durduğu bir diğer konu ise konuşma sırasında kelime arası çok beklemesi ve uygun kelimeyi bulamamasıdır. Bu durum çocuğumuzun bilgiyi işleme hızının geliştirilmesi gerektiğini gösterir.

Bunun için farklı nesneleri sıralayabilir ve beraber isimlendirebilirsiniz. (Masaya balon, toka, kitap vb. nesneler koyun ve sırayla balon, toka, kitap diye çocuğunuzun nesnelerin isimlerini söylemesini sağlayın.)

Bu etkinlikler, bir uzman tarafından değerlendirilen ve oluşturulan müdahale programlarına devam eden çocuklara destek vermek amacıyla yapılan etkinliklerdir. Uzman değerlendirmesi ve görüşlerini alarak evde bu etkinlikleri yapabilirsiniz.

Hiçbir çocuğun fark edilmek için geç kalmaması dileğiyle.

Yazar: Gülden Seda Güner, Çocuk Gelişimci

Instagram: @gldenseda

Ayrıca, ‘Çocuklar Okula Nasıl Alıştırılır?’ başlıklı yazımızı okumak için buraya tıklayın.