Eyvah Çocuğum Ameliyat Oluyor!
Anne babalar çocuklarının hasta olmamaları için ellerinden geleni yaparlar; fakat bazı hastalık ve kaza durumlarında çocuklar için ameliyat kaçınılmazdır. Bu ufak bir operasyon dahi olsa, hem anne baba hem de çocuk için genellikle endişe ile geçen bir süreçtir. Bu dönemde hem çocuğunuzu hem de kendinizi psikolojik olarak ameliyata hazırlamanızda fayda vardır.
Çocuklar 2-4 yaş arası benmerkezci olduklarından, etraflarındaki olayları kendileri ile bağlantılıymış gibi algılayabilirler. Özellikle ameliyattan sonra ağrı ve acı çektiklerinde kendisine yaptığı bir şeyden dolayı ceza veriliyormuş hissine kapılabilirler. Bu konu çocuğa tekrar tekrar açıklanmalıdır. Bu durumun kendisinin yaptığı bir şey ile ilgili olmadığı, kendisinin gibi başka çocukların da iyileşmek için ameliyat olduğunu, yetişkinlerin de ameliyat olduğunu belirtmelidir.
7-11 yaş arası çocuklar neden-sonuç ilişkisi kurabilir. Size konu ile ilgili soru sorabilirler. Anlayabilecekleri şekilde somut bir dille durumun kısa ve net şekilde anlatılması uygundur.
Aile, çocuğun sorduğu soruları bilgisi dahilinde yanıtlamalı, ayrıntıya girmeden, çocuğa uygun bir dille anlatılmalıdır. Sorunun cevabı bilinmiyorsa, ebeveyn `Ben de bilmiyorum ancak doktoruna soracağım. ` diyebilmelidir.
Özellikle ağrı, acı ile ilgili çocuğa `Hiç acımayacak, hiç ağrın olmayacak.` yerine biraz ağrın olabilir, ancak geçici bir ağrı ve 3 ay sonra,15 gün sonra, daha küçükler için 5 kez gece uyuyup uyandıktan sonra daha rahat olacaksın.` şeklinde açıklama yapılabilir. Hastalığın ve ameliyatın durumuna göre; yemek yiyebileceksin, daha hızlı koşabileceksin, basketbol oynarken eskisi gibi yorulmayacaksın, oturunca ayakların tam olarak yere değecek veya saçlarını istediğin gibi toplayabileceğiz gibi ileriye dönük olumlu cümleler tercih etmek çocuğu rahatlatabilir.
Çocuklar ameliyat, hastaneye yatış gibi travmatik olabilecek olaylarla karşılaştıklarında kendi yaş davranış özelliklerinden daha geri bir yaş davranış özelliklerini gösterebilirler. Mesela kendi yemeğini yeme alışkanlığı edinmiş bir çocuk bu süreçte annesinin kendisini beslemesini isteyebilir veya parmak emmeye başlayabilir. Bu olağan bir durumdur bu süreçte bu gibi durumlar tolere edilebilir.
Kardeşler, yakın akrabalar, sevdiği arkadaşları çocuğu sıklıkla ziyaret etmeli, günlük ilişki tarzlarını sürdürebilmelidirler. Ameliyata giderken kararlı ve güvenli bir ses tonuyla, olumlu bir yüz ifadesiyle `Şimdi ameliyata gideceksin, döndüğünde ben burada olacağım, ilk beni göreceksin.` denilebilir.
Çocuğun sevdiği oyuncakları, kitapları, keyif aldığı materyalleri, sevdiği baskılı nevresim takımını, önceden hazırlamak ve hastane odasına yerleştirmek kendisini daha rahat hissetmesine rutinin fazla bozulmamasına hizmet edebilir. Gece uyurken alışık olduğu rutin mümkün mertebe tekrar edilmeli, uyurken yanında bulundurduğu oyuncak varsa hastane odasına getirilmelidir.
Çocuğunuzda ameliyattan sonra ve hastaneden çıkıştan 1-2 ay sonra davranış problemleri, vurma, bağırma, sürekli ağlama, yemek yemeyi reddetme, uyku problemleri, ağlayarak uyanma gibi değişiklikler görülüyorsa bir uzmana başvurmakta fayda vardır.
Doç.Dr Şükran Geze’nin ‘Şüko Ameliyat Oluyor’ adlı animasyonu çocukları ameliyata hazırlama, doktor ve hastane korkularını yenmek amacıyla hazırlanmıştır. Ameliyattan önce animasyonu izletmek, resimli kartlarla ameliyat öncesi, ameliyat sırası ve sonrasında neler yaşayacağını çocuğa anlatmak bu süreci oldukça kolaylaştıracaktır.
Tüm çocuklara şifa dolu günler dilerim.
Yazar: Gülizar Tekinel, Çocuk Gelişimi Uzmanı
Instagram: @cgu.gulizartekinel
