Otizm Nedir? Otizmin Belirtileri ve Tedavisi Nasıldır?

Otizm

Herkese merhabalar. Bu makalemde son zamanlarda karşımıza sıkça çıkan otizme değineceğim. Son açıklanan resmi 2018 verileri itibariyle otizm her 59 çocukta bir görülmeye başlanmıştır. Bu çok ciddi bir artıştır ve acilen tüm dünyanın önlem alması gerekmektedir.

Otizm Nedir?

Otizm ilk olarak 0-3 yaş arasında kendini gösteren sosyal yetersizlik, iletişim sorunları ve çeşitli davranış problemlerinin eşlik ettiği nöro-biyolojik yani beynin işleyişiyle ilgili bir bozukluktur. Otizmin nedeni veya nedenleri hala tam olarak bilinememektedir. Bazı araştırmalar genetik bozukluk olduğunu desteklemekte, bazı araştırmalar vücuda giren gluten ve çinko gibi maddelerin otizm riskini arttırdığını belirtmekte olsa da kesin nedeni saptanmış değildir.

Otizm hamilelik sırasında tanılanamamaktadır. Erkek çocuklarında kız çocuklarına oranla 4 kat daha fazla görülen otizm; herhangi bir hastalık, ruh hastalığı veya bir eksiklik değildir. Tamamen beynin farklı işleyişle ilgilidir.

Otizmin Belirtileri Nelerdir?

                Otizmin belirtiler üç kategoride incelenmektedir. Sosyal yetersizlik, iletişim sorunları ve takıntılı davranışlar. Bunların içeriğine gelin birlikte göz atalım.

Erken dönemde otizm belirtileri ;

Göz teması kurmamak, adı ile seslenildiğinde adına tepki vermemek, söyleneni işitmiyormuş gibi davranmak, iki yaşından büyük olup tek bir kelime söylememek,  hiç konuşmamak veya anlamsızca konuşmak, konuşurken karşı tarafı sürekli tekrar etmek (ekolali), kalabalıktan ziyade tek başına olmayı tercih etmek, kalabalığa girdiğinde sinirlenmek veya öfke nöbetleri geçirmek, akranlarıyla olmayı tercih etmemek, dokunmaktan hoşlanmamak, takıntılı hareketler sergilemek (kanat çırpmak, parmak ucunda yürümek, sallanmak gibi), dönen nesneleri izlemek, rutinlerinin değişmesine aşırı tepki vermek (kahvaltı saatinin değişmesi veya oturduğu yerin değişmesi gibi).

Bu bahsettiğim belirtiler tüm otizmli çocuklarda aynı derecede görülmemekle birlikte bize erken yaşta sinyal veren belirtilerdir. Her çocuk birbirinden farklıdır. Örneğin otizmli bir çocuk hiç konuşmazken diğeri konuşabilir. Otizm bireylerin dış görünüşünden anlaşılabilecek bir sorun değildir. Fiziksel olarak normal gelişim gösteren bireylerle aynıdırlar. Bu bahsedilen belirtilerden iki veya üç tanesine sahip ise çocuğumuz vakit kaybetmeden çocuk psikiyatristine başvurmamız son derece mühimdir.

Otizmin Tedavisi Nedir?

Otizmi komple ortadan kaldıracak bir tedavi veya ilaç henüz yoktur. Bilinen tek tedavisi erken ve yoğun özel eğitimdir. Özel eğitim desteği ile birlikte eğer doktor uygun görmüşse önerdiği ilaçlar da kullanılmaktadır. Ebeveynler yukarıda bahsedilen belirtilerden iki veya üç tanesini gözlemliyorsa vakit kaybetmeden bir çocuk psikiyatristine başvurmalıdır. Çocuğun erken tanı alıp erken özel eğitime başlaması çocuğun gelişimi için oldukça önemlidir.

Erken eğitimin amacı otizmli bireylere uygun davranışları öğretmek, uygun olmayan veya sergilenen problem davranışlarını azaltmak, bağımsız yaşaması için gerekli olan becerileri öğretmek, çocuğun toplumla iç içe yaşamasını sağlayabilmektir. Normal gelişim gösteren çocuklar davranışları, becerileri karşısındaki bireyleri rol model alarak, taklit ederek öğrenirler. Örneğin normal gelişim gösteren bir çocuğa dişini fırçalamayı bir kere gösterdiğinizde öğrenebilir yahut hiç göstermeden ebeveynlerini taklit ederek öğrenebilir. Fakat otizmli bireylerde taklit yeteneği yok denecek kadar sınırlıdır. Dolayısıyla erken yaşta nitelikli, yoğun ve gerçek özel eğitime başlamak otizmli çocuğun gelişimi için çok mühimdir. Erken yaşta yararlanabileceğiniz eğitimler rehabilitasyon merkezlerinde aldığınız özel eğitimler ve okul öncesi eğitim kurumlarında alacağınız eğitimler olacaktır.

Otizm tanısını alıp eğitime başladıktan sonra önemli olan bir nokta ise eğitimin kim tarafından hangi yöntemlere dayanarak verildiğidir. Otizmde önemli olan bilimsel dayanaklı uygulamalarla özel eğitim verilmesidir. Bu eğitimi verecek kişi öncelikle özel eğitim alan mezunu özel eğitim öğretmenleridir. Eğer özel eğitim öğretmeni yoksa bilimsel dayanaklı uygulamalar konusunda eğitim almış öğretmenler olmalıdır.

Sevgili ebeveynler lütfen çocuğunuza aldırdığınız eğitimi sorgulamayı ihmal etmeyelim. Emek ve harcanan zamanın kontrolünü her daim elimizde tutalım. Bilimsel dayanaklı uygulamalara örnek verecek olursak; en bilinen Uygulamalı Davranış Analizi (ABA) olarak geçmektedir. Otizmli bir bireyin ABA doğrultusunda eğitim alması en doğru eğitim yöntemidir.  Otizmde diyet, hayvan terapisi gibi çeşitli uygulamalar bilimselliği kanıtlanmış uygulamalar değil sadece denenmiş uygulamalardır. Lütfen çocuğumuza herhangi bir eğitim aldırmadan önce bilimselliğini araştırmayı da ön planda tutalım.

                Son olarak değinmek istediğim nokta ise yine henüz resmi kaynaklara geçmemekle beraber erken yaşta çocukların tablet ve telefona yoğun şekilde maruz kalmasının otizm belirtilerine sebep olduğunu savunan görüşler oldukça yüksektir. Çocuğun iletişime geçmesi, konuşması, sosyalleşmesi gereken zamanlar vardır biz buna kritik dönem diyoruz. Kritik dönemde gerçek hayat yerine ekrana maruz kalan çocuklarda maalesef otizm belirtilerine sıkça rastlamaya başladık. Sevgili ebeveynler lütfen çocuklarımızı en az 3 yaşına kadar tablet ve telefonu sınırlı şekilde verelim. Çocuklarımıza gerçekten oynayabileceği aktiviteler, alanlar yaratalım.

Sevgiyle kalmanız dileğiyle…

Yazar: Ece Geç, Uzman Özel Eğitim Öğretmeni

Instagram: @ozelegitim.eceogretmen

Ayrıca ‘Özel Eğitime Dair’ başlıklı yazımızı okumak için buraya tıklayın.