Çocuklarda Uyku Düzeni Sağlama

Erken gelişme sırasında sağlıklı uyku beynin birincil aktivitesidir. Sirkadiyen ritimler veya uyku-uyanma döngüsü aydınlık ve karanlık tarafından düzenlenir ve bu ritimlerin gelişmesi zaman alır, bu da yeni doğanların düzensiz uyku programlarına neden olur. Ritimler yaklaşık altı haftada gelişmeye başlar ve üç ila altı ay kadar çoğu bebek normal bir uyku-uyanıklık döngüsüne sahiptir. Uyku, çocuklar için özellikle zihinsel ve fiziksel gelişimi doğrudan etkilediği için önemlidir. İki alternatif tip veya uyku hali vardır:

– Hızlı Olmayan Göz Hareketi (NREM) veya “sessiz” uyku. NREM uykusunun derin halleri sırasında, kaslara kan temini artar, enerji yenilenir, doku büyümesi ve onarımı meydana gelir ve büyüme ve gelişme için önemli hormonlar salınır.

– Hızlı Göz Hareketi (REM) veya “aktif” uyku. REM uykusu sırasında beyinlerimiz aktiftir ve rüya görülür. Vücudumuz hareketsiz hale gelir, nefes alırız ve kalp atışları düzensizdir.

Bebekler zamanlarının yüzde 50’sini bu iki tip uykudan biriyle geçirir ve uyku döngüsü yaklaşık 50 dakikadır. Yaklaşık altı aylıkken, REM uykusu uykunun yüzde 30’unu oluşturur. Çocuklar okul öncesi yaşlarına geldiğinde, uyku döngüsü her 90 dakikada birdir.

Yeni Doğan (0-3 Ay) Bebeklerde Uyku Düzeni

Yeni doğanlarda, erken aylarda uyku günün her saatinde meydana gelir ve uyku-uyanıklık döngüsü, beslenmesi, altının değiştirilmesi ihtiyacı ile etkileşime girer. Yeni doğanlar, bir ila üç saatlik sürelerle düzensiz bir programda günde toplam 10.5 ila 18 saat uyurlar. Uyku süresi birkaç dakika ila birkaç saat sürebilir. Uyku sırasında, genellikle aktiftir, kollarını ve bacaklarını seğirir, gülümser, emer ve genellikle huzursuz görünürler.

Yeni doğanlar, farklı şekillerde uyuma gereksinimlerini ifade eder. Bazıları korkuyor, ağlıyor, gözlerini ovuyor veya bu ihtiyacı bireysel hareketlerle gösteriyor. Bebekleri uykulu olduklarında yatağa koymak en iyisidir. Çabuk uykuya dalma olasılıkları daha yüksektir ve sonunda kendileri nasıl uyuyacaklarını öğrenirler. Yeni doğanların gün içerisinde daha az uykuya maruz kalmaları ve gün ışığında daha fazla yararlanmaları oyunla teşvik edilebilir. Akşam saati yaklaştığında, çevrelerinde daha az aktivite olmalı ve ortam daha sessiz hale getirilmelidir.

Yeni Doğanlarda Uyku Düzenini Sağlamak İçin İpuçları

– Bebeğin uyku düzenini gözlemleyin ve uykululuk belirtilerini takip edin.

– Uykulu değilken bebeği yatağa koyun.

– Bebeği sırtüstü uyuyacak şekilde yerleştirin ve yatağını uyku sırasında onun için tehlike oluşturabilecek battaniye vb. diğer yumuşak eşyalardan arındırın. Bebeğe battaniye örtmek yerine uyku tulumu kullanmak daha sağlıklıdır.

– Gece uykusunu masaj ve pışpışlama ile teşvik edin.

Bebeklerde (4-11 Ay) Uyku Düzeni

Altı aylıkken, gece beslenmesi genellikle gerekli değildir ve çoğu bebek gece boyunca uyur. Bebekler genellikle dokuz aylıkken düzenli bir gece uykusuna geçiş yapacaktır. Bebekler tipik olarak gece 9-11 saat uyurlar ve günde iki defa olmak üzere 1-3 saatlik uykular yeterli olacaktır. Bir yaşına ulaştıkça uykular daha düzenli olmaya ve tek ama uzun bir hal almaya başlayacaktır.

Bebekler uykulu olduklarında, ancak uykuya yatırılmadıklarında, yatma saatlerinden bağımsız olarak ilgi beklerler. Yatmadan önce ebeveyn yardımına alışmış olanlar genellikle “sinyal” verirler ve ebeveynlerinin uyumasına yardımcı olmaları için ağlarlar.

Bu sinyaller esneme, kulak kaşıma, saçlarla oynama, parmak emme, bakışların boşlaşması, hareketlerin yavaşlaması gibi örneklendirilebilir.

Sosyal ve gelişim sorunları da uykuyu etkileyebilir. Bakım verenlerine bağlı olan ve güvende hisseden bebeklerde uyku problemi daha az olabilir. Ancak bazıları da uyku için bu bağlılığı bırakmakta isteksiz olabilir. Bebekler ayrıca ayrılma kaygısı yaşayabilirler. Hastalıklar, diş çıkarma dönemleri ve artan motor gelişime bağlı vücut ağrıları da uyku düzenini bozabilir.

Bebeklerde Uyku Düzenini Sağlamak İçin İpuçları

– Bebeğinizin uyku ve beslenme ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak düzenli gündüz etkinlikleri ve yatma saatleri programı oluşturun.

– Tutarlı ve eğlenceli bir uyku zamanı rutini oluşturun.

– Düzenli bir “uyku dostu” ortam oluşturun.

– Bebeğin bağımsız olarak uykuya dalmasını teşvik edin.

Yeni Yürümeye Başlayan Çocuklar (1-2 Yaş) İçin Uyku Düzeni

Yeni yürümeye başlayan çocuklar 24 saatlik bir süre içerisinde yaklaşık 11-14 saat uykuya ihtiyaç duyarlar. Yaklaşık 18 aylık olduklarında, gün içindeki uyku ihtiyaçları 1-3 saat arasına inecektir. Gün içindeki uykular gece uykusunu geciktirebileceği için yatmaya çok yakın olmamalıdır. Birçok çocuk yatağa girmeye ve gece uyanmasına karşı koymak gibi uyku sorunları yaşar.

Birçok faktör uyku problemlerine neden olabilir. Yeni yürümeye başlayan çocukların bağımsızlık kazanmaları ve motorlarındaki artış, bilişsel ve sosyal yetenekler uykuyu etkileyebilir. Ayrıca yataktan kalkma yetenekleri, ayrılma kaygısı, özerklik ihtiyacı ve çocuğun hayal gücünün gelişimi uyku sorunlarına yol açabilir. Gündüz uykululuk ve davranış problemleri, zayıf uyku veya uyku problemine işaret ediyor olabilir.

Yeni Yürümeye Başlayan Çocuklarda Uyku Düzenini Sağlamak İçin İpuçları

– Günlük uyku takvimi ve tutarlı yatma zamanı rutini sürdürün.

– Yatak odası ortamını her gece boyunca aynı yapın.

– Saatlerde, uyku öncesi hazırlıkları rutinlerinde ve uyku ortamının aynı kalması konusunda tutarlı olun. Çocuğun güvende hissetmesini destekleyin. Yatağında çocuğun uyku güvenliğini etkilemeyecek bir uyku arkadaşı da bırakılabilir.

Okul Öncesi Çocuklar (3-5 Yaş) İçin Uyku Düzeni

Okul öncesi çocuklar genellikle her gece 11-13 saat uyur ve çoğu beş yaşından sonra kestirmez. Küçük çocuklarda olduğu gibi, uykuya dalma ve gece uyanma zorluğu yaygındır. Hayal gücünün daha da gelişmesiyle okul öncesi çocuklar genellikle gece korkularını ve kabuslarını yaşarlar. Buna ek olarak, uyurgezerlik okul öncesi yıllarda yoğunlaşabiliyor.

Çocuğun gün içinde yaşadıklarının, korkularının, heyecanlarının, hastalıklarının vb. uyku rutinini ve sağlığını etkileyecek durumların farkında olunmalıdır.

Okul Öncesi Çocuklarda Uyku Düzenini Sağlamak İçin İpuçları

– Düzenli ve tutarlı bir uyku takvimi sağlayın.

– Çocuğun uyuduğu odada rahatlatıcı bir yatma rutini olsun.

– Çocuk, her gece aynı uyku ortamında, serin, sessiz ve karanlık ve TV olmayan bir odada uyumalıdır.

Okul Çağı Çocukları (6-13 Yaş) İçin Uyku Düzeni

Altı ila on üç yaş arası çocuklar 9-11 saat uykuya ihtiyaç duyarlar. Buna ek olarak, okul çağındaki çocuklarda televizyon, bilgisayar, medya ve internet, ayrıca kafein ürünlerinin kullanımı ile uykuya dalmakta zorluk, kabuslar ve uykularında aksamalara neden olabilir. Özellikle yatma saatine yakın TV izlemek yatma direnci, uykuya dalmakta zorluk, uykuda kaygı ve daha az saat uyku ile ilişkilendirilmiştir.

Bu yaşta uyku problemleri ve bozuklukları yaygındır. Kötü ya da yetersiz uyku ruh halindeki değişimlere, davranış sorunlarına ve okulda öğrenme yeteneklerini etkileyen bilişsel sorunlara neden olabilir.

Okul Çağı Çocuklarında Uyku Düzenini Sağlamak İçin İpuçları

– Okul çağındaki çocuklara sağlıklı uyku alışkanlıkları hakkında bilgi verin.

– Düzenli ve tutarlı uyku rutini ve yatmadan önce rutine olan ihtiyacı vurgulamaya devam edin.

– Çocuğun yatak odasını uyumak için elverişli hale getirin: yani karanlık, serin ve sessiz.

– TV’yi ve bilgisayarları yatak odasının dışında tutun.

– Kahve, çay, kola, yeşil çay, çikolata gibi kafein içeren yiyecek ve içeceklerden kaçının.

Özetle, çocuklar kendilerini güvende hissettiren yeme- içme ve uyku rutinlerini severler ve bunlar sayesinde onlar için uygun olan düzene daha kolay alışırlar. Bu rutinlere alışmaları ailelerin sabrı ve sakinliği ile desteklenmelidir.

Tok karın, temiz alt/tuvalete gitme, temiz hava, uygun oda ısısı gibi temel ihtiyaçları karşılanan çocuk, ebeveynlerinin çocuğa yansıttığı sevgi ve güven ortamı sayesinde uykularını daha çabuk düzene koyar ve daha uzun uyurlar.